Қазақ
Форум тақырыбы
Жергілікті өзін-өзі басқарудың даму мәселелері мен келешегі
2025 жылғы 21 тамызда Қостанай облысында «Азаматтық белсенділік – тиімді қоғамдық бақылаудың құралы» тақырыбымен XII Азаматтық форум өтті. Форум мемлекеттік бағдарламалар мен ұлттық жобаларды жүзеге асырудағы қоғамдық бақылауды күшейту, бюджеттің ашықтығы мен есептілігін арттыру, сондай-ақ азаматтық қоғамның өңірлік рөлін нығайтуға арналған маңызды алаңға айналды.
Форум аясында қатысушылар «Халықтық қатысу бюджеті» тақырыбында арнайы секцияда тәжірибе алмасты. Сания Арапова, «Әлеуметтік технологияларды дамыту ассоциациясының» вице-президенті және жергілікті бастамаларды дамыту мен азаматтарды басқаруға тарту саласындағы сарапшы, модераторлық етті. Қатысушылар НПО мен бастамашыл топтардың халықтық қатысу бюджетін ілгерілету және қолдау рөлін, әртүрлі өңірлерде жүзеге асқан табысты жобаларды, сондай-ақ кездескен қиындықтар мен оларды шешу жолдарын талқылады. Сондай-ақ, халықтық қатысу бюджетінен іріктелген жобаларды бақылау және азаматтардың бюджеттің барлық кезеңдеріне қатысу тәжірибесін кеңейту қажеттілігіне ерекше назар аударылды.
Форумның тағы бір белсенді секторы мемлекеттік бағдарламалар мен ұлттық жобаларды орындауға қоғамдық бақылауға арналды. Александр Иванович Братенков, «Қоғамдық жоба» ЖШС директоры (Алматы қаласы), модераторлық жасап, мемлекеттік бағдарламалардың тиімділігін мониторингтеу бойынша тәжірибесімен бөлісті. Қатысушылар бағдарламаларды формальды емес, нақты нәтиже беретіндей ету жолдарын, азаматтарды бақылауға тартудың нақты құралдарын, НПО, журналистер мен бастамашыл топтардың деректер жинау және құқық бұзушылықтарды тіркеудегі рөлін талқылады, сондай-ақ өңірлік кейстер бойынша нақты мысалдар келтірді.
Сонымен қатар, форумда «Бюджеттің ашықтығы мен есептілігі – тиімді азаматтық бақылаудың негізі» тақырыбында арнайы алаң ұйымдастырылды. Жанат Нұрғалиев, «INTEGRITY ASTANA» ЖШС басшысы және мемлекеттік басқарудағы ашықтық пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат саласындағы сарапшы, модераторлық етті. Қатысушылар бюджеттік ақпараттың қолжетімділігі мен түсініктілігі, азаматтық аудит және деректерді визуализациялау құралдары, НПО мен бастамашыл топтардың табысты тәжірибелері, сондай-ақ қоғамдық кеңестердің билікке есептілігін арттырудағы рөлін талқылады.
Форум аясында «Құқық қорғау және қоғамдық бақылау» алаңы да ұйымдастырылып, Қостанай облыстық Қоғамдық бақылау комиссиясының төрағасы Асылбек Бірмағамбетов модераторлық етті. Қатысушылар 2025–2026 жылдарға арналған өңірлік адам құқықтары мен заң үстемдігі бойынша іс-әрекет жоспарын, сотталғандардың құқықтарын қорғау, Ұлттық превентивтік механизм (ҰПМ) және Қоғамдық бақылау комиссиясы (ҚБК) арқылы өзара әрекеттесу, түзету мекемелерінде санитарлық және медициналық стандарттардың сақталуын, осал топтарға құқықтық қолжетімділікті қамтамасыз етуді талқылады. Сондай-ақ сотталғандарды медициналық мекемелерге тіркеу, әлеуметтік көмектерге қол жеткізу, шетел азаматтарының құқықтық мәртебесі және ұстау жағдайлары сияқты мәселелер қаралды. Талқылауға УИС, ҚБК, ҰПМ, құқық қорғау ұйымдары мен сарапшылар қатысты және нәтижесінде ұсыныстар форум резолюциясына енгізілді.